रुसी तेल आयात पूर्ण प्रतिबन्ध गर्ने इयुको निर्णय, विश्व बजार हल्लाउने संकेत

लक्जमबर्ग / ब्रसेल्स । युरोपेली संघ (इयू)ले सन् २०२८ जनवरी १ देखि रूसबाट हुने सबै खाले इन्धन आयातमा पूर्ण प्रतिबन्ध लगाउने ऐतिहासिक निर्णय गरेको छ। 

सोमबार लक्जमबर्गमा बसेको इयूका ऊर्जामन्त्रीहरूको बैठकले सर्वसम्मत रूपमा यो प्रस्ताव पारित गरेको हो, जसले युरोपको ऊर्जा नीतिमा एक निर्णायक मोड ल्याउने संकेत दिएको छ।

यो निर्णयले रूसमाथि दबाब बढाउने मात्र होइन, युरोपलाई ऊर्जा आत्मनिर्भरता र हरित संक्रमणतर्फ अघि बढाउने रणनीतिक बाटो पनि खोल्ने इयू अधिकारीहरूले बताएका छन्।

ऊर्जामा निर्भरता घटाउने रणनीतिक कदम

अन्तर्राष्ट्रिय समाचार संस्था Reuters र Al Jazeera का अनुसार, नयाँ प्रतिबन्धले पाइपलाइनमार्फत आउने तेल र तरल प्राकृतिक ग्यास (LNG) दुवैलाई समेट्छ।

-सन् २०२६ जनवरी १ देखि रूसी ग्यास आयात निषेध सुरु हुनेछ।

-पहिलादेखि रहेका छोटो अवधिका सम्झौताहरूलाई २०२६ जुनसम्म मात्र अनुमति दिइनेछ।

-दीर्घकालीन सम्झौताहरू भने २०२८ जनवरी १ पछि स्वतः समाप्त हुनेछन्।

इयू परिषद्को अध्यक्षता गरिरहेका डेनमार्कका ऊर्जामन्त्री लार्स अगार्ड का अनुसार, “यो निर्णय यूरोपलाई रूसी इन्धन निर्भरता समाप्त गर्दै दीर्घकालीन ऊर्जा सुरक्षाको दिशामा निर्णायक कदम हो।”

हंगेरीको विरोध, अन्य देशहरूको समर्थन

इयूका अधिकांश सदस्य देशहरूले यस निर्णयको समर्थन गरे पनि हंगेरीका विदेशमन्त्री पिटर सिज्जार्टो ले विरोध जनाएका छन्।

उनका अनुसार, “रूसबाट ऊर्जा आयात बन्द गर्नु युरोपकै ऊर्जा सुरक्षामा गम्भीर संकट ल्याउने कदम हो।”

तर जर्मनी, फ्रान्स, इटाली, नेदरल्यान्ड्स, स्पेनजस्ता प्रमुख अर्थतन्त्रहरूले भने रूसी इन्धनमा निर्भरता अन्त्य गर्नु नै दीर्घकालीन समाधान भएको बताएका छन्।

रूस-युक्रेन युद्धपछि ‘ऊर्जा हतियार’को अन्त्य

सन् २०२२ फेब्रुअरीमा युक्रेनमाथि आक्रमणपछि रूसले ग्यास आपूर्ति घटाउँदै युरोपमाथि दबाब सिर्जना गरेको थियो। त्यसयता इयु देशहरूले वैकल्पिक स्रोत खोज्ने, नवीकरणीय ऊर्जामा लगानी बढाउने र ‘रूसी ऊर्जा-मुक्त’ यूरोप बनाउने लक्ष्य अघि सारेका हुन्।

यही पृष्ठभूमिमा अबको प्रतिबन्धलाई “ऊर्जा-हतियारको अन्त्य” का रूपमा हेरिएको छ।

आर्थिक प्रभाव र आगामी चुनौती

हाल इयू देशहरूले आफ्नो कुल प्राकृतिक ग्यासको करिब १३ प्रतिशत हिस्सा रूसबाट आयात गर्छन्, जसको वार्षिक मूल्य १५ अर्ब युरो (झन्डै १७.५ अर्ब अमेरिकी डलर) बराबरको छ।

प्रतिबन्ध कार्यान्वयन भएपछि इयू देशहरूलाई वैकल्पिक आपूर्तिकर्ता(विशेष गरी नर्वे, कतार, अमेरिका र उत्तरी अफ्रिका)बाट ग्यास र तेल आयात बढाउनुपर्नेछ।

विश्लेषकहरूका अनुसार, प्रारम्भिक चरणमा ऊर्जा मूल्यमा अस्थिरता आउनसक्छ, तर मध्यम अवधिमा नवीकरणीय स्रोत र क्षेत्रीय ऊर्जा सहकार्यका कारण यूरोप थप स्थायित्वतर्फ उन्मुख हुनेछ।

रूसका लागि आर्थिक धक्का

रूसका लागि युरोप सबैभन्दा ठूलो ऊर्जा बजारमध्ये एक हो। तेल तथा ग्यास निर्यातमा निर्भर रूसी अर्थतन्त्रका लागि यो निर्णय ठुलो आर्थिक झड्का हुने विश्लेषण गरिएको छ।

इयुको प्रतिबन्धपछि रूसले एशिया(विशेष गरी चीन र भारत)तर्फ आफ्नो निर्यात मोड्ने प्रयास गरिरहेको भए पनि पश्चिमी बजार गुमाउनु दीर्घकालीन घाटा सावित हुनसक्ने Reuters ले उल्लेख गरेको छ।

यूरोपको साहसी यात्रा

सन् २०२८ देखि लागू हुने यो प्रतिबन्ध केवल आर्थिक नीतिगत निर्णय होइन, यो युरोपको भू-राजनीतिक र पर्यावरणीय दृष्टिले स्वतन्त्रता घोषणा पनि हो।

युरोपका नीति निर्माताहरूका अनुसार, “ऊर्जा आत्मनिर्भरता अब विकल्प होइन-आवश्यकता हो।”

यस कदमले विश्व ऊर्जा बजारमा नयाँ शक्ति सन्तुलन सिर्जना गर्ने र हरित अर्थतन्त्रतर्फको संक्रमणलाई गति दिने निश्चित देखिन्छ।