उधारो कारोबार बन्द गर्ने बोर्डको तयारीको विषयमा यसो भन्छन् ब्रोकर

काठमाण्डौ । नेपाल धितोपत्र बोर्डले उधारो कारोबार बन्द गर्ने तयारी गरेको छ । बोर्डले आर्थिक बर्ष ०८२/८३ को नीति तथा कार्यक्रममार्फत दोस्रो बजारमा धितोपत्र खरिद गर्दा खरिदकर्ताको बैंक खातामा रकम भए पश्चात मात्रै कारोबार हुने ब्यबस्था गर्ने जनाएको छ ।  

यो भनेको अब लगानीकर्ताको बैंक खाता र डिम्याट खाता इन्ट्रिगेसन गरेर पैसा भए नभएको एकिन गरेर मात्रै सेयर कारोबार गर्न पाउने भन्ने हो ।  

के छ हालको व्यबस्था ?

नेपाल स्टक एक्सचेञ्ज(नेप्से)ले तयार पारेको कारोबार नियामवलीमा २०७५ मा प्रथम पक्षले दोस्रो पक्षसँग सेयर कारोबार गर्दा २५ प्रशितशत अग्रीम भुक्तानी लिनु पर्ने भन्ने व्यवस्था छ । यस आधारमा हाल लगानीकर्ताहरुले सेयर कारोबार गर्दा २५  प्रतिशत रकम अग्रीम भुक्तानी गर्नै पर्छ । यस्तो रकम हाल लगानीकर्ताहरुले चेक मार्फत दिने गरेका छन् ।

तर लगानीकर्ताहरुले दिएको चेक सटही नहुने समस्या देखिएपछि धितोपत्र बोर्डले ब्रोकरहरुकै सल्लाहमा खरिदकर्ताको खातामा रकम भए पश्चात मात्रै सेयर कारोबार गर्न मिल्ने व्यवस्था गरेको छ ।  

Sponsored

स्टक ब्रोकर एसोसियसन अफ नेपालका पूर्व अध्यक्ष नरेन्द्र सिजापति भन्छन्, ‘हामीमा जस्तो उधारोमा सेयर किन्ने व्यबस्था संसारमै  कतैपनि छैन । हाम्रोमा सेयर बेच्ने सिस्टम सहि रहेको छ । किनकी खातामा सेयर नभईकन सेयर बेच्न नै मिल्दैन । तर किन्ने सिस्टम बिल्कुल ठीक छैन ।’

उनले थप्दै भने, ‘यदि लगानीकर्ताले मलाई एक करोडको चेक लेखेर टेबलमा राखेपछि मैले लगानीकर्तालाईलाई ४ करोडको लिमिट दिनु पर्यो । अब त्यो ४ करोड पैसाले फेक अडर राखियो । जसले गलत  सूचना गयो । अब यहाँ लगानीकर्ताको खातामा एक करोड पैसा छ वा छैन भन्ने निश्चित भएन । एक करोडको त ग्यारेन्टि हुनु पर्छ तर दिएको चेकमा कुनै ग्यारेन्टि भएन । यसको अर्थ अब चेकको आधारमा मात्रै काम नगर्नु भन्ने हो । २५ प्रतिशत लिएर कारोबार गर्न भनेको चेकको आधारमा कारोबार गर्नु भनेको होइन ।’

चेकलाई एडभान्स मान्नु गलत अभ्यास भएको उनले बताए । ‘खासमा सेयर किन्न आफ्नो खातामा पैसा हुनै पर्छ । उधारोमा सेयर किन्ने हो भने मार्जिन कारोबार को छुट्टै विन्डो सहित सिस्टम र नीति नियम हुनु पर्यो,’ उनले भने, ‘क्यासको बायर र मार्जिन कारोबारको खरिदकर्ता छुट्टिनु पर्यो ।’ सिजापति ब्रोकरहरुलाई मार्जिन कारोबारको व्यबस्था गरेर जोखिम आफै लिन छोड्नु पर्ने तर्क गर्छन ।  

‘अहिले हाम्रोमा शतप्रतिशत उधारो कारोबार रहेको छ । यो ठीक होइन । बोर्डले उधारो कारोबार रोक्न भनेको हो । उधारो कारोबारले बजारमा गलत कार्य भयो भन्ने हो । यसको अर्थ शतप्रतिशत नै नगदमा कारोबार गर भनेको हो जस्तो मलाइ लाग्दैन,’ सिजापति भन्छन् । २५ प्रतिशत अग्रीम लिए पनि बाँकी रकम भने भोलिपल्ट नै दिनु पर्ने सिजापति बताउँछन् । अहिलेको धितोपत्र बोर्डले ब्रोकरहरुको उधारो सेटलमेन्टलाई जोड दिएको उनले बताए । यसले ब्रोकरहरुको हित हुने उनले बताए । अहिलेको समस्या समाधानको लागि मार्जिन कारोबारको व्यबस्था हुनु पर्नेमा उनले जोड दिए ।

धितोपत्र बोर्डका प्रवक्ता निरञ्जय घिमिरे भन्छन ‘धितोपत्र बोर्डले नयाँ नियम ल्याउन भन्दा पनि हालको नियमलाई नै ब्यबस्थित गर्न खोजेको हो । अहिले पनि २५ प्रतिशत पेश्की स्वरुप लिने ब्यबस्था रहेको छ । यसको अर्थ शतप्रतिशत नै क्यास गर्न खोजिएको भने होइन । अहिलेको कानूनले नै भनेको विषयलाई बैंक इन्ट्रिगेसन गरेर ब्रोकरहरुमा डिफल्टको समस्या समाधान गर्ने भन्ने हो ।’